Gemilerin Rotalarını Değiştiren Kadınlar: Denizcilikteki Cinsiyet Eşitsizliğine Karşı Duruş

Şevin İşlek May 18, 2024

Bugün kadın denizciler ve yaşadıkları zorlukları anlatacağım sizlere. Bu anlattıklarım benim ve tanıdığım kadın denizcilerin başına gelen durumlar. Mesleğimizi çok seviyoruz ve her geçen gün daha iyi hale getirmek için elimizden geleni yapıyoruz. Şu an sadece bunları dile getirebiliyorum gelecekte kız kardeşlerimizin bu zorlukları yaşamaması dileğiyle başlıyorum yazıma. 

 

Bir kadın denizcinin yaşadığı zorluklar malesef en başında daha bu mesleği seçme aşamasında iken başlıyor. Kadın denizciler öncelikle çevre baskısıyla savaşmak zorunda kalıyor. Ülkemiz 3 tarafı denizlerle çevrili olmasına ve denizcilik ülkesi denilmesine rağmen maalesef halkımızın denizcilik hakkındaki bilgisi ve farkındalığı yeterli değil. Bu yüzden bu mesleği seçtiğiniz an gerçekdışı söylemlerle ve olaylarla sizi korkutup meslekten vazgeçmenizi söylüyorlar. Bunda ne var diyebilirsiniz fakat bunu söyleyen kişi ailenizse...

İşte savaş burada başlıyor. Önce vazgeçirmeye çalışıyorlar olmayınca ev içerisinde mobbing başlıyor.

Daha mesleği seçerken bile çeşitli psikolojik şiddetlere uğrayan çok kadın tanıdım ve bu kadınlardan biri de benim. Ben denizcilik lisesinde okudum 13 yaşından beri bununla mücadele ediyorum aileme kabul ettirmek için her şeyi yaptım 9 yıl oldu hala destek olduklarını söyleyemem. 

 

Çevrenizdeki baskıyı aşıp denizcilik okumaya başladığınızda her şey bitecek sanıyorsunuz ama öyle olmuyor. Okuduğunuz sınıfın %90'ı muhtemelen erkek olacak. Ama yine de şanslısınız çünkü 1991 yılında olsaydınız maalesef bu bölümü seçemeyecektiniz çünkü ÖSYM'de ek bilgilerde boyu 160 cm'den uzun olmak Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak ve erkek olmak ibaresi yer alacaktı. 

 

Okul bitti şimdi staj zamanı artık mesleğe atılıyorsunuz ve zorluklar bitti sanıyorsunuz yine bitmiyor. Çoğu erkek sınıf arkadaşınız çoktan staj bulup gemiye çıktı bile ama siz bir türlü bulamıyorsunuz. Aradığınız şirketler kadın almıyoruz diyip bir bir suratınıza kapatacak telefonları. Sonra elinize bir liste geçecek belki meslektaşınız bir ablanızdan belki bir öğretmeninizden... Kadın personel çalıştıran şirketler listesi. Aynı sınıfta okuduğunuz sizinle eğitimi ve tecrübesi aynı olan erkek sınıf arkadaşınızı gemiye çıkaran şirket sırf kadınsınız diye eğitiminizi bilginizi bu mesleğe olan aşkınızı sorgulamadan sesinizi duyar duymaz kadın almıyoruz diyecek siz de elinizde kadın alan şirketler listesindeki bir avuç şirketle bakışacaksınız onlarda da stajyer ihtiyacı var mıdır yok mudur orası şans. 

 

Ben staj ararken bir şirketle telefonda konuşup olumlu dönüş alıp görüşmeye gitmiştim. Bu şirketle görüşmek için şehir değiştirdim, o kadar heyecanlıyım ki sırf daha resmi görünmek için şık kıyafetler satın aldım, o dönem pandemi olduğu için yine kendi cebimden para vererek özel hastanede COVID-19 testi yaptırdım, iki gün boyunca daha önce evine hiç gitmedigim bir akrabamda kaldım, nihayet görüşme günü geldi ve şirkete gittim. Bana aslında kadın almadıklarını sadece ilk defa kadın makineci gördükleri için benimle tanışmak istediklerini söylediler. O gün hissettiklerimi sözlere dökemiyorum hayal kırıklığı ile yol boyu ağlayarak evime döndüm. Evdekilerin hemen bak kadınları almıyorlar işte hâlâ diretiyorsun tarzı yorumlarıyla birleşince hiç hoş şeyler hissetmemiştim.

 

Bir süre gemi aradıktan sonra sonunda kadın alan bir şirket buluyorsunuz. Çoğu erkek arkadaşınız stajda bir stajyer için iyi denilebilcek paralar kazanıyor ama siz gemi bulduğunuz için bile şanslısınız maaşı beğenmeme gibi bir lüksünüz yok. Ben bütün stajımı hiç bir ücret almadan yapmıştım. 

 

Gemi bulunca bitiyor sanıyorsanız bitmiyor. Aileniz eğer destek olmuyorsa gemiye falan çıkamazsın diyor. İkna etmesi zor çünkü siz onlara mesleği anlatıp aslında korkulacak bişey yok deseniz de çevreden sürekli aslında yaşanmayan efsane denilebilcek kötü olaylar duyuyorlar. Size sürekli asla evlenemeyeceğinizi bir ailenizin olamayacağını gemiye çıkarsanız çeşitli cinsel saldırılara uğrayacağınızı söylüyor ve aksini söyleseniz de inanmak istemiyorlar. Ben gemiye çıkacağım gün bile ailemle kavga etmiş lisedeki hocamın ailemle konuşması sayesinde gemiye çıkabilmiştim. Ailem kabul etmese de çıkardım orası ayrı ama yine de rızaları olsun istemiştim. 

 

Artık resmen gemidesiniz stajınız başladı işte şimdi başardınız ve zorluklar geride kaldı sanıyorsunuz şanslıysanız evet ama çoğu zaman öyle olmuyor. 

Belki de çıktığınız gemideki çoğu mürettebat gemide bir kadını ilk defa görüyor belki gemideki tek kadın sizsiniz şanslıysanız 2-3 kadın da olabilir. Okuldaki erkek egemenlik gemide de devam ediyor. Bu sorun değil ama bu erkeklerden bazıları gemide kadının uğursuzluk getirdiğini düşünüyor ve havanın kötü olmasını bile sizden biliyor olabilir bazıları da kadın için zor meslek yapamaz bu diyebilir. Bu insanlar eğer amirinizse gemide mobbing başlıyor. Diyelim ki erkek bir sınıf arkadaşınızla aynı gemide staj yapıyorsunuz ve ikiniz de bir işi yaparken hata yaptınız. Mehmet'in yaptığı hata Mehmet'in hatasıdır ama sizin yaptığınız hata tüm kız kardeşlerinizin hatasıdır. Mehmet hata yaptığında o öyle yapılmaz bak böyle yapacaksın diyip öğreten amiriniz söz konusu siz olduğunuzda "Ben diyorum kadınlar yapamıyor." diye hala kadın alıyorlar ya da kadın işte yapamıyor onun işi değil bu işler diyor ve asla doğrusunu öğretmeye yanaşmıyor. Vardiyalarda Mehmet'e iş öğretilirken size 4 saat boyunca neden staj yapıyorsun ki zaten staj bitince iş bulamayacaksın kimse bir kadına gemi emanet etmez deniliyor.

 

Hırs yapıyorsunuz tüm mobbinglere kulağınızı kapatıp sadece işinize bakiyorsunuz sırf kız kardeşlerinize laf gelmesin diye daha çok çabalıyorsunuz kadın işte ağır kaldıramıyor demesinler diye daha çok ağır kaldırıyorsunuz kadın işte uykusuzluğa gemi yaşamına dayanamıyor demesinler diye daha çok uykusuz kalıyorsunuz kadın işte kaşı gözü ayrı oynuyor demesinler diye kimseyle rahatça sosyalleşemiyor gemideki erkeklere hep sert davranıyorsunuz sonunda da fiziksel ve psikolojik olarak yıpranıyorsunuz ayrıca muhtemelen artık sizinle ölüme kadar gelecek çeşitli ağrılarınız oluyor.

 

Genel olarak sürekli mobbingle uğraşıyorsunuz. Bunun maalesef sonu yok. İşinizi iyi yapıp iyi bir şirkette çalışırsanız ya o şirket onu kadın diye reklam yüzü olarak aldı derler ya da çeşitli cinsel imalarda bulunup iftira atarlar. Kötü bir şirkette çalışırsanız kötü bir denizci olduğunuzu söylerler. 

Stajınızda da meslek hayatınızda da bunlar bitmiyor. 

Üstleriniz sürekli sizi baskılamak istiyor. 

Vardiya saatleri ve yemek saatleri dışında kamarasından çıkmasına izin verilmeyen, vardiyada amiri tarafından tacize uğrayan, pedlerini gizlice yakmak ya da denize atmak zorunda kalan, sözlü şiddete maruz kalan mobbinge uğrayan bütün meslektaşlarım adına şunu söyleyebilirim ki günümüzde bunlar daha az yaşanıyor çünkü biz çok güçlendik ve güçlenmeye de devam edeceğiz. Gelecekte hiçbir kız kardeşimiz bunları yaşamayacak ve biz o güne dek mücadele edeceğiz.

154 Görüntülenme

Share This