Kahraman Denizciler: JUAN ANTONIO MORAN

Juan Antonio Moran, mesleği denizci ve dümenciydi. Aynı zamanda Arjantin'deki Deniz İşçileri Federasyonu'nun Genel Sekreteri olarak iki defa görev almış gözü kara bir anarşistti.

1895 yılında Rosario kentinde doğan Juan Antonio Morân, profesyonel bir denizci olmasının yanında, zamanın en güçlü işçi örgütlenmesinin ikinci kez seçilen genel sekreteri olmasıyla da nam salmıştı. Liman grevlerine öncülük etti. Ve Mülksüzleştirici Anarşistler'dendi. Arjantin devleti tarafından 12 Mayıs 1935'te Buenos Aires'te infaz edildi.

Denizci Moran, Arjantin'deki anarşist hareketin ilk öncülerindendi. Patronların sözünü dinleyen sendikacılardan değil, denizcilerin yanında olan uslanmaz bir devrimciydi. Eylem olduğunda eylemde, grev olduğunda grevdeydi. Tabancasını yanına alıp limanda gezinmek için dışarı çıkardı. Limanda onu gören herkes tanırdı. "Grev Kırıcı" olarak işe alınan denizciler onu görür görmez hemen çalışmayı bırakırdı. Çünkü o grev kırıcılar gemiden aşağı inmezlerse Denizci Moran'ın onları aşağı zorla indireceğini bilirlerdi. Bir keresinde La Boca'da bir teknede bir grev kırıcının çalıştığını gördü. Tabancasını çekti ve başının hemen üstüne dayadı. Grev kırıcı işi bırakıp hemen kaçtı.

DENİZ İŞÇİLERİ FEDERASYONU AFİŞİ

Mihanoviç Nakliye Şirketi Grevi

12 Ekim 1928 tarihinde Denizci Moran çok ciddi bir olaya karışacaktı. Arjantin'de liman ve gemi grevlerinin yoğun yaşandığı bir dönemdi. Mihanoviç Nakliye Şirketi'nin sömürüsüne karşı işçiler greve çıkmıştı. Deniz İşçileri Federasyonu üyesi olarak Denizci Moran da greve katıldı.

Mihanoviç Şirketi patronları, Deniz İşçileri Federasyonu'nun taşıyıcısı olduğu grevi engellemek için her şeyi yapıyorlardı. Patronlar, grev kırıcıları işe aldı. Grev kırıcılar, Arjantin Yurtsever Birliği ismindeki bir çete ve kanunsuz gruplar tarafından korunuyorlardı. Limanda her gün, sürekli kavga çıkmaya başladı. Bir gün öğleden sonra Denizci Moran sendika genel merkezine geçti. Yanına iki denizci geldi ve Moran'ı öldürmek için arayan, Mihanovich Şirketi için çalışan 30 kadar adam olduğunu söyledi. O sırada şirketin yöneticileri Luciano Colman ve Pablo Bogado La Boca semtindeki bir barda beklemekteydi.

Denizci Moran, 2 denizcinin anlattıklarını dinledikten sonra sendika binasından çıkarak Mihanovich şirketinin yöneticilerinin olduğu bara gitti. Colman ve Bogado'yu gördüğünde ise şöyle dedi; "Beni öldürmek için aradığınızı biliyorum. İşte buradayım. Ben Denizci Moran!"

O anda çatışma başladı. Sessizlik çöktüğünde, masaların altından ve tezgâhın arkasından kafasını kaldıran insanlar sadece sonucu gördü. Colman öldü. Bogado ise ağır yarılıydı. Moran ise görünmeden hızlıca çıkmıştı. Daha sonrasında ise polisler tarafından şüpheyle tutuklandı. Fakat devlet onu suçlayacak hiçbir tanık ya da delil bulamadığı için aylar sonra serbest bırakmak zorunda kaldı.

Denizci Moran sendikal faaliyetlerine paralel olarak, aralarında Severino Di Giovanni ve Roscigna gibi anarşistlerin bulunduğu, Mülksüzleştiren Anarşistler hareketinden bir grupla da birlikte mücadele etmekteydi. Denizci Moran arkadaşları arasında gözü kara olarak tanınırdı. Sayısız doğrudan eylem hareketlerinde bulundu. O doğrudan eylemlerden biri de faşist Binbaşı Rosasco'ya karşı gerçekleştirdiği bir eylemdi.

Binbaşı Josê Washington Rosasco Davası

General José Félix Uriburu, 6 Eylül 1930'da anayasayı değiştirmek ve korporatist bir devlet kurmak fikriyle hükümeti zorla ele geçirdiğinde, yaptığı ilk şey sıkıyönetim ilan etmek oldu. Bu, diktatörlüğe karşı çıkanların ya da bir tür suç işlerken yakalananların silah altına alınmasıyla eşdeğerdi. Aynı gece, Rivadavia ve Callao'nun kesiştiği noktada, bir Ordu devriyesi, polisin hırsızlık yaparken gözaltına aldığı küçük yaştaki Luis Di Tulio'yu vurdu. Birkaç gün sonra anarşist işçi Joaquín Penina, Paraná'nın vadilerinde vuruldu ve cesedi yok edildi. "Milliyetçi" diktatörlüğün ilk adımları, işçi örgütlerine yönelik baskıcı saldırıyı sağladı.

AVELLANEDA'DA BİR LİMAN GİRİŞİ: PUENTE RIACGUELO

Artık Arjantin Devlet Başkanı olan Felix Uriburu'nun diktatörlüğü sırasında, Binbaşı Rosassco "Avellaneda Polis Müfettişi" olarak atandı. Bu görev o zamanlar var olan baskıcı durumda icat edilmiş bir ünvandı. Avellaneda, anarşistlerin büyük etkiye sahip olduğu, esasen sanayi ve işçi sınıfı bölgesiydi. Diktatör Uriburu, Rosasco'ya "Avellaneda'yı temizleme" emrini verdi. Rosasco sayısız baskın düzenledi, yargısız infazlar ve işkenceler yaptı. Yabancıları sınır dışı etti. Anarşistleri Ushuaia Hapishanesine gönderilmesini emretti. Anarşistlerin çoğu bu baskı ortamı içinde ya öldürüldü ya da tutsak edildi. Denizci Moran da anarşist eylemlerle ilişkilendirildi fakat henüz tutuklanmamıştı.

1931 yılı, bir Haziran gecesi, Binbaşı Rosasco 44 anarşisti bir baskınla tutukladı. Daha sonra bir restoranda kutlamak için yemek yemeye gitti. Yemeğini yediği sırada, restoranın önünde düzgün giyimli beş kişinin bulunduğu bir araba durdu. Arabadan indiler. Biri kapıya yakın bir masaya oturdu. Diğer dördü ise onu takip etti. Rosasco hunharca bir şakaya gülerken, içlerinden biri öne çıktı. Kaslıydı, fiziksel olarak bir boğa gibi görünüyordu. Ve Rosasco'ya dönerek "Pislik" dedi. Rosasco gözleri şişmiş, yavaşça ayağa kalktı. Çünkü o yabancı Denizci Juan Antonio Moran'dı. Denizci Moran ve yoldaşları, Rosasco'ya 5 isabetli ölümcül atış yaptı. Çatışma sırasında Denizci Moran'ın yoldaşı vurularak camdan düştü. Restorandan çatışarak çıktılar. Ölen arkadaşlarının cesedini alarak hızlıca arabaya binip uzaklaştılar. Rosasco suikasti sonrası diktatörlük rejimi görkemli bir cenaze töreni düzenledi. Suikastı gerçekleştirenlerden tam emin olamasalar da Denizci Moran ve yoldaşlarından şüpheleniyorlardı. Suikast, ulusal hükümete, orduya, polise karşı gerçek bir meydan okuma olmuştu. Ve bundan dolayı da Denizci Moran'a hain bir plan düzenlediler.

Denizci Moran'ın İnfazı

Denizci Moran, Avellaneda'da Mitre Caddesi'ndeki bir evde uyurken polisler tarafından düzenlenen bir operasyonla tutuklandı ve 2 sene Caseros Hapishanesinde tutuldu. Yargıç delil yetersizliğinden Moran'ın serbest bırakılması kararını verdi. Fakat bu karar bir şeylerin ters gittiğini düşündürdü.

Denizci Moran 2 senenin sonunda 10 Mayıs günü serbest bırakılacaktı. Hapisteki anarşist arkadaşları ona bir avukat ile temasa geçmeden hapishaneden kesinlikle çıkmamasını söyledi. Ama Denizci Moran için bu korku belirtisi olurdu. Ve Moran'da gram korku yoktu. Hapishane kapısı açıldı. Moran derin bir nefes aldı. İki adım yürüdü. Tam orada boynundan, kollarından ve bacaklarından vahşice kaldırılıp, hızlıca bir arabaya bindirilip kaçırıldı.

İki gün sonra. Pacheco'da bir çoban tarafından toprak bir yolda bir erkek cesedi bulundu. Tek kurşunu vardı; boynunda. Ama bedeni feci şekilde tahrip edilmişti. Tanıması çok güçtü. Öldürülen o kişi; JUAN ANTONIO MORAN'dı.

Denizci Moran'ın cenazesi sırasında anarşistler büyük bir eylem düzenlediler. Öfkeyle ağlayan konuşmalar yapıldı. Denizci Moran'ı Komiser Fernândez Bazân emriyle devletin gizli tetikçileri katletti. İnfaz edildiği açıkça anlaşılmasına rağmen, cinayet hiçbir zaman aydınlatılmadı.

Notlar:
Deniz İçileri Federasyonu (Federacion Obrera Maritima) 20 Kasım 1947 itibariyle Birleşik Deniz İşçileri Sendikası (el Sindicato de Obreros Maritimos Unidos) olarak mücadeleye devam etmektedir.

Avellaneda; anarşist, komünist ve sosyalist fikirlerin geçmişe ve bugüne kök saldığı, başka hiçbir şeye benzemeyen, içinde deniz atölyeleri ve sayısız fabrikası olan bir sanayi şehri

Kaynakça:
Charo López Marsano y Ernesto Salas (2017), ¡Viva Yrigoyen! ¡Viva la revolución! La lucha armada radical en la década infame 1930-1933, Editorial Biblos.

Hernán Capizzano (2013), Presencia fascista en Argentina. Relatos y apuntes / 1930-1945, Memoria y archivo.

Osvaldo Bayer (1986), Los anarquistas expropiadores, Legasa.